چرا مصر هنوز ناآرام است؟

در این راستا، با حجت‌الله جودکی کارشناس مسائل مصر گفت‌وگو کرده‌ایم.

• با وجود گذشت دو سال از انقلاب، هنوز مصر ناآرام است. علت دامنه‌دارشدن این ناآرامی‌ها چیست؟

اسلامگرایان یعنی اخوان‌المسلمین پس از ورود به قدرت در مصر، از بین نیروهای موجود با سلفی‌ها در قدرت شریک شدند. سلفی‌ها کسانی بودند که تا قبل از انقلاب اساسا شرکت در تظاهرات را هم قبول نداشتند و مخالف ورود به سیاست بودند اما بعد از انقلاب به مسائل سیاسی روی آوردند و رأی خوبی هم در پارلمان اول کسب کردند اما گروه‌هایی که در صحنه حضورداشتند چند دسته بودند؛ یک دسته جوانان انقلابی بودند که در سال اول انقلاب بیش از 12هزار نفر از آنها توسط نظامیان حاکم در دادگاه‌های نظامی محاکمه و به زندان‌های طولانی مدت محکوم شدند؛ این درحالی بود که مبارک و نیروهای دیگر در دادگاه‌های مدنی محاکمه شدند.

گروه دوم گروه‌های چپ، لیبرال‌ها، سکولارها، ملی‌گراها و قبطی‌ها بودند که خود را از قدرت محروم می‌بینند. اینها تمام تلاش‌شان این بود که با گفت‌وگو مشکل حل شود اما در این بین، اخوان پیش‌نویس قانون اساسی را ارائه داد. برای این پیش نویس از صد درصد واجدان شرایط فقط 33درصد شرکت کردند و از این میزان هم 58درصد رأی موافق دادند یعنی یک پنجم واجدان شرایط در پی آن اعلام پیروزی کردند و گفتند رفراندوم تصویب شد. این مسئله، مورد اعتراض مخالفان واقع شد.

• آیا خشونت‌ها در جایی مثل پور سعید با مخالفت‌های سیاسی ماه‌های گذشته با مرسی ارتباطی دارد و در یک راستا هستند؟

اینها مجزا هستند. ماجرای پورسعید اعتراض به حکم اعدام 21نفر بود که در این اعتراضات 30نفر یا بیشتر کشته شدند اما خودبه‌خود فضای جامعه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، زیرا زمانی که با خشونت برخورد شود، این خشونت همبستگی ملی به‌وجود نمی‌آورد بلکه شکاف ایجاد می‌کند و در پی آن، حل مشکلات هم سخت‌تر می‌شود.

• مخالفان مرسی چه مطالباتی دارند؟

اول تعدیل و تغییر بعضی از مواد قانون اساسی، دوم تشکیل دولت وحدت ملی، سوم آزادی زندانیان سیاسی و چهارم حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی موجود در مصر.

• ارتش در کجای معادله تحولات مصر قرار می‌گیرد و اکنون چه موضعی دارد؟

ارتش از یک طرف جایگاه اولیه خود را ازدست داده و طی سال قبل موفق شده نیروهایی را که به‌نظر تندرو و انقلابی می‌رسیدند به زندان بیندازد و خطرشان را به حداقل برساند و از طرف دیگر، به‌شدت نگران نفوذ گسترده سلفی‌هاست، ولی سکوت اختیار کرده و هنوز به آستانه تحملش ضربه‌ای وارد نشده است.

• سلفی‌ها تا چه اندازه در تحولات اخیر مصر نقش دارند و آیا اخوان این چهار سال را به سرانجام می‌رساند؟

سلفی‌ها می‌دانند جایگاه زیادی در مصر ندارند. آنها به کمک شرایط به‌وجود آمده و با شعارهای دینی و پولی که عربستان و امارات دادند و خرج ارزاق عمومی کردند، رأیی را کسب کردند. سلفی‌ها اکنون می‌دانند که اگر اخوان از دست برود آنها هم به تبع آن از دست می‌روند و اخوان هم می‌داند که فعلا نزدیک‌ترین گروه به آنها سلفی‌ها هستند. به این علت، اتحاد شکننده‌ای بین آنها ایجاد شده که هر آن ممکن است از هم بپاشد. شاید تنها راهی که پیش روی آنها مانده، بازگشتن به میز گفت‌وگوست. چون زور و خشونت می‌تواند خشونت را در پی آورد و اوضاع را از اکنون هم بدتر کند اما اخوانی‌ها اگر انعطاف‌پذیر نباشند به سختی بتوانند این چهار سال را به آخر ببرند.